Điều tra, đánh giá hiện trạng lao động khai thác thủy sản trên phạm vi cả nước để cung cấp cơ sở, dữ liệu quản lý khai thác thủy sản

(19/08/2024 12:00:00 SA)

Tham dự Hội thảo có đại diện của một số đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam; Bộ tư lệnh Cảnh sát biển; Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng; Sở Lao động - Thương binh và Xã hội; Sở Lao động, Thương binh xã hội một số tỉnh; Liên đoàn Lao động một số huyện có nghiệp đoàn Nghề cá; Nghiệp đoàn Nghề cá cơ sở tại một số địa phương, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) của Liên Hiệp quốc tại Việt Nam; Chương trình Hợp tác ASEAN - Australia về phòng, chống mua bán người (ASEAN ACT) tại Việt Nam (thuộc Đại sứ quán Australia tại Việt Nam); Hội Thủy sản Việt Nam; một số tổ chức phi chính phủ tại Việt Nam…

Hội thảo được tổ chức với mục tiêu tạo diễn đàn trao đổi thông tin về thực trạng lao động khai thác thủy sản trên tàu cá, gắn với thực hiện quy định chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU); Thu nhập, việc làm và an sinh xã hội của lao động; Các quy định của pháp luật Việt Nam và quốc tế về lao động trên tàu cá; Hoạt động của Nghiệp đoàn nghề cá, chia sẻ kinh nghiệm thực tế làm việc trên tàu cá, một số mô hình tổ chức lao động và khuyến nghị cho việc tổ chức lao động nghề cá Việt Nam…

Hội thảo đã nghe ông Phạm Ngọc Tuấn, Trưởng phòng Quản lý tàu cá và Cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá, Cục Thủy sản trình bày thực trạng lao động trong khai thác thủy sản hiện nay của ngành gắn với việc thực hiện các quy định chống khai thác IUU tại Việt Nam. Tiếp đó, Hội thảo đã nghe bà Phan Thị Huệ, Phó chủ tịch Công đoàn Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, tóm tắt hệ thống quy định của pháp luật Việt Nam về lao động trong khai thác thủy sản, ông Trần Văn Luận báo cáo về tổ chức và hoạt động của Nghiệp đoàn nghề cá Việt Nam.

Đồng thời, đại diện của Viện Kinh tế và Quy hoạch thủy sản báo cáo Hội thảo về thu nhập, việc làm của lao động nghề cá trong thời gian qua. Hội thảo cũng nghe bà Phạm Thị Thu Lan, Phó viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) gợi ý một số mô hình, kinh nghiệm tổ chức lao động khai thác thủy sản của các nước trên thế giới và khuyến nghị về một số mô hình tổ chức lao động phù hợp với thực tế nghề cá của Việt Nam. Hội thảo cũng được nghe chia sẻ kinh nghiệm thực tế làm việc trên tàu cá của các ngư dân trực tiếp lao động đánh bắt thủy sản trên biển và nêu một số mong muốn, đề xuất.

Tại Hội thảo, Tiến sỹ Nguyễn Việt Thắng, Chủ tịch Hội Thủy sản Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, Đại biểu quốc hội, Ủy viên Ủy ban Khoa học Công nghệ môi trường của Quốc Hội khóa 14 cho rằng Hội thảo rất có ý nghĩa, cần được tổ chức thêm các hội thảo với sự tham gia của các tổ chức, đơn vị, các địa phương ven biển. Tiến sỹ Nguyễn Việt Thắng cũng đề nghị tổ chức điều tra, đánh giá thực trạng lao động khai thác thủy sản trên phạm vi cả nước trong thời gian tới, có thể do cơ quan nhà nước chủ trì thực hiện và các tổ chức quốc tế hỗ trợ. Ông cho rằng đây là công việc rất cần thiết, nên được tiến hành sớm để cung cấp cơ sở, dữ liệu quản lý khai thác thủy sản nhằm góp phần triển khai các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về phát triển bền vững nghề khai thác thủy sản của Việt Nam.

Chuyên gia về lao động di cư của ILO, ông Benjamin Harkins, đã chia sẻ, giới thiệu về Công ước số 188 của ILO về việc làm trên tàu khai thác thủy sản. Công ước này đến nay đã được 21 quốc gia phê chuẩn, đề cập đến các tình huống và điều kiện làm việc cụ thể trong ngành khai thác thủy sản.

Sau thời gian 01 ngày làm việc khẩn trương, tích cực và hiệu quả, Hội thảo đã thống nhất ghi nhận một số nội dung nổi bật như sau:

Số liệu về thống kê lao động trong khai thác thủy sản chưa đồng nhất, rất cần có cuộc điều tra tổng thể về lao động nghề cá để phục vụ mục đích quản lý ngành, hoạch định và thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển nghề cá bền vững.

Những thách thức trong quản lý, phát triển lực lượng lao động nghề cá hiện nay là rất lớn như hoàn thiện hợp đồng lao động giữa chủ sử dụng và người lao động khai thác thủy sản cho phù hợp với đặc thù của nghề đánh bắt thủy sản, tạo ra mối ràng buộc pháp lý chính thức, sự gắn kết, thực hiện cam kết của cả 2 bên, bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động; tiếp tục đào tạo nghề, bảo đảm an toàn lao động, cải thiện điều kiện làm việc nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất, nâng cao thu nhập cho người lao động khai thác thủy sản trên biển.

Hiện nay nghề khai thác thủy sản không phù hợp và không sử dụng lao động chưa thành niên theo quy định của pháp luật về bảo vệ trẻ em và về lao động, công việc nặng nhọc, đặc thù làm về đêm, lao động chưa thành niên trong khai thác thủy sản không hiệu quả, thực tế hiện nay ngành cũng không thiếu lao động đánh bắt thủy sản và công tác kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ của các lực lượng chức năng khi tàu cá xuất bến và sản xuất trên biển.

Khung khổ pháp lý, một số quy định pháp luật liên quan đến lao động trong khai thác thủy sản cần tiếp tục được hoàn thiện nhằm từng bước nâng cao đời sống người lao động, hiệu quả khai thác thủy sản và góp phần phục vụ cho nghề cá Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập kinh tế quốc tế.

Hội thảo là cơ hội để mở ra những hướng đề xuất điều tra, nghiên cứu, xây dựng nhiệm vụ về lao động khai thác thủy sản góp phần phát triển khai thác thủy sản theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và tính bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và ứng phó biến đổi khí hậu.

                                                Đặng Cường (Phòng Quy hoạch thuỷ sản)