Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và kinh tế tuần hoàn trong nuôi trồng thủy sản Việt Nam

(22/10/2025 12:00:00 SA)

Cần Thơ, ngày 22 tháng 10 năm 2025 – Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản (VIFEP) phối hợp với Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) tổ chức Đối thoại Bàn tròn về Nuôi trồng Thủy sản năm 2025 (ARD-2025) với chủ đề “Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và kinh tế tuần hoàn trong nuôi trồng thủy sản Việt Nam.”

Đổi mới sáng tạo trở thành chìa khóa mở tương lai cho nuôi trồng thủy sản Việt Nam.

Sự kiện nhằm thúc đẩy hợp tác công – tư (PPP), phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời khuyến khích đổi mới sáng tạo và kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, hướng tới nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho ngành thủy sản Việt Nam.

Diễn đàn thúc đẩy hợp tác công – tư và phát triển bền vững

Đối thoại Bàn tròn về Nuôi trồng Thủy sản (ARD) là sáng kiến của GIZ và các đối tác trong khuôn khổ Nhóm Hợp tác công – tư ngành thủy sản (PPP Thủy sản). Đây là diễn đàn thường niên nhằm tăng cường trao đổi giữa khu vực công và tư, chia sẻ giải pháp, kinh nghiệm và sáng kiến để thúc đẩy phát triển bền vững ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu chuyển đổi sang mô hình kinh tế xanh, tuần hoàn đang ngày càng cấp thiết.

Trong hơn một thập kỷ qua, ngành thủy sản Việt Nam đã khẳng định vị thế là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế, đóng góp gần 4% GDP và tạo ra hàng triệu việc làm. Tuy nhiên, trước tác động của biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, cạnh tranh quốc tế và yêu cầu phát triển xanh, ngành thủy sản đang đứng trước đòi hỏi phải đổi mới mô hình tăng trưởng mạnh mẽ hơn.

Đổi mới sáng tạo – chìa khóa cho sự bứt phá của ngành

Phát biểu khai mạc, TS. Nguyễn Thanh Bình, Viện trưởng Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản, nhấn mạnh:

“Để ngành thủy sản bứt phá, chúng ta không thể tiếp tục đi theo mô hình sản xuất truyền thống, mà phải ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trong toàn chuỗi giá trị – từ con giống, nuôi trồng, chế biến đến thương mại và quản lý.”

Theo Nghị quyết 57-NQ/TW, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là đột phá chiến lược, là nền tảng cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Thách thức và cơ hội trong nuôi trồng thủy sản

Tại sự kiện, bà Châu Thị Tuyết Hạnh, Chuyên viên chính Phòng Nuôi trồng Thủy sản (Cục Thủy sản và Kiểm ngư), đã chia sẻ về những thách thức và cơ hội đối với ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam hiện nay.

Những thách thức lớn bao gồm: Tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường. Dịch bệnh trong thủy sản diễn biến phức tạp, xuất hiện thường xuyên hơn. Các yêu cầu ngày càng cao về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm và trách nhiệm xã hội (lao động trẻ em, phúc lợi động vật...).

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có nhiều cơ hội phát triển nhờ nhu cầu thị trường lớn, hành lang pháp lý và chiến lược phát triển ngành rõ ràng, cùng với việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA, EVFTA...) mở ra nhiều triển vọng xuất khẩu.

Định hướng phát triển thời gian tới được xác định là: Giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học và đảm bảo phúc lợi động vật nuôi. Đẩy mạnh nuôi trồng đạt chứng nhận bền vững (ASC, BAP, GlobalGAP). Ứng dụng công nghệ cao, tự động hóa và chuyển đổi số trong quản lý, giám sát. Hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia và hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử nhằm minh bạch hóa chuỗi giá trị “từ trang trại đến bàn ăn.”

Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong chuỗi giá trị thủy sản

Đại diện Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức tại Việt Nam, TS. Ngô Tiến Chương, cho rằng đổi mới sáng tạo và gia tăng giá trị sản phẩm là con đường tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành.

Các mô hình đổi mới sáng tạo trong sản xuất tôm mà GIZ đang triển khai gồm: Hệ thống RAS (tuần hoàn nước trong quá trình nuôi). Mô hình tôm – rừng, quản lý chất thải trong nuôi tôm. Mô hình luân canh tôm – lúa thân thiện môi trường. “Đổi mới sáng tạo không chỉ là áp dụng công nghệ mới, mà còn là đổi mới tư duy, cách tổ chức và hợp tác trong toàn chuỗi ngành tôm,” TS. Ngô Tiến Chương nhấn mạnh.

Kinh nghiệm thực tiễn từ các mô hình kinh tế tuần hoàn

Các đại biểu tham dự ARD-2025 cũng được giới thiệu những mô hình và nghiên cứu điển hình về kinh tế tuần hoàn trong nuôi trồng thủy sản như: Sản phẩm sinh học từ phụ phẩm tôm – ứng dụng trong chăn nuôi, thú y và thú cưng (TS. Ngô Hồng Phượng, Đại học Nông Lâm TP.HCM). Dự án vỏ tôm lột – nghiên cứu của VNF về sản xuất Chitosan từ phụ phẩm tôm, ứng dụng trong xử lý nước và thu hồi dinh dưỡng.

Những thông tin, kinh nghiệm và sáng kiến được chia sẻ tại buổi đối thoại là cơ sở quan trọng để các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân định hướng chiến lược phát triển nuôi trồng thủy sản Việt Nam theo hướng bền vững, hiệu quả và có trách nhiệm trong thời gian tới.

Cuộc đối thoại ARD-2025 không chỉ là nơi kết nối ý tưởng và chia sẻ kinh nghiệm, mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ cho quyết tâm đổi mới của ngành thủy sản Việt Nam. Khi khoa học, công nghệ và tinh thần sáng tạo được hòa quyện cùng trách nhiệm với môi trường và cộng đồng, ngành thủy sản sẽ không chỉ “tăng trưởng” mà còn “trưởng thành”, vững vàng tiến tới tương lai xanh – bền vững.

VIFEP (Hồng Ngân)